İcarə müqavilələri və kirayəçinin hüquqları

Daşınmaz əmlak bazarında kirayə münasibətləri getdikcə genişlənir. Xüsusilə Bakıda tələbələrin, gənc mütəxəssislərin və müvəqqəti işçilərin mənzil icarəsinə olan tələbatı artdıqca, bu prosesdə hüquqi tənzimləmələrin rolu da bir o qədər vacib olur. İcarə müqaviləsinin düzgün tərtib edilməsi həm kirayəçi, həm də ev sahibi üçün təhlükəsizliyin əsas təminatıdır.

Bəzən tərəflər sadəcə şifahi razılaşma ilə kifayətlənir. Lakin qeydiyyatsız icarə münasibətləri bir çox hallarda ciddi problemlərə gətirib çıxarır. Müqavilə yazılı formada bağlanmadıqda, kirayəçi ödəniş etdiyi halda belə, hüquqi baxımdan müdafiəsiz qala bilər. Rəsmi icarə müqaviləsi tərəflərin razılaşdığı bütün şərtləri (icarə haqqı, müddət, təmir məsuliyyəti, çıxarılma halları və s.) özündə ehtiva edir və sonradan yaranan mübahisələrin qarşısını alır.

Qeydiyyatsız icarənin fəsadları

Rəsmi sənədin olmaması bir sıra risklər yaradır:

Ev sahibi xəbərdarlıq etmədən kirayəçini çıxara bilər;

Kirayəçi ödədiyi məbləği geri tələb edə bilməz;

Mənzil qəfil satıldıqda yeni sahib kirayəçini çıxarmaq hüququna malik olur;

Əgər mülkiyyət sənədlərində problem varsa, kirayəçi həmin mənzildə qalmaq hüququnu itirir. Bütün bunların qarşısını yalnız rəsmi müqavilə vasitəsilə almaq mümkündür.

Azərbaycan qanunvericiliyinə əsasən, kirayəçi aşağıdakı hüquqlara malikdir:

Müqavilə müddəti ərzində mənzildə maneəsiz yaşamaq;

Ev sahibinin razılığı olmadan icarə haqqının əsassız artırılmaması;

Təmir və təhlükəsizlik məsələlərinin ev sahibi tərəfindən təmin olunması;

Müqavilə şərtlərinə əməl edilmədikdə, onu birtərəfli qaydada ləğv etmək. Kirayəçi bu hüquqları yalnız rəsmi şəkildə bağlanmış müqavilə olduqda müdafiə edə bilər. Ev sahibi kirayəçini yalnız müqavilə şərtlərinə uyğun halda çıxara bilər — məsələn, ödənişlərin gecikməsi və ya əmlaka zərər vurulması hallarında. Əks halda, kirayəçinin hüquqi müdafiə hüququ var və o, məhkəməyə müraciət edə bilər.

Əgər müqavilə rəsmi şəkildə qeydiyyata alınmışdırsa, kirayəçinin çıxarılması üçün məhkəmə qərarı tələb olunur. Bu da kirayəçini əsassız təzyiqlərdən qoruyur.

Düzgün tərtib edilmiş icarə müqaviləsi — həm kirayəçi, həm də ev sahibi üçün qarşılıqlı etimadın və hüquqi sabitliyin əsasını təşkil edir. Qeydiyyatsız razılaşmalar müvəqqəti rahatlıq yaratsa da, gələcəkdə ciddi hüquqi və maliyyə fəsadlarına səbəb ola bilər. Buna görə də, hər bir kirayəçi və ev sahibi rəsmi müqavilə bağlamağı unutmamalıdır — çünki qanunla qorunan münasibət, təhlükəsiz münasibətdir.

Hazırladı 

Məhərrəmova Duyğu

• 03.11.2025
• 93